Vughterstraat 88-88a
In den gulden Sester
Bossche monumenten
Met zorg uitgevoerde lijstgevel
door Ed Hupkens
Het pand Vughterstraat 88 is het resultaat van een 19e-eeuwse verbouwing van een ouder gebouw uit de 15e eeuw. Intern zijn er nog diverse onderdelen van deze oudere kern bewaard gebleven. Zoals moer- en kinderbalklagen, delen van een kapconstructie en een fragment van een muurschildering. In 1969 werd het 19e-eewse winkel-woonhuis verbouwd.
 Foto: Marianne ter Steege.Het object bestaat uit een voorhuis met vast achterhuis en achterbebouwing aan de Binnendieze. Het voorhuis heeft een begane grond, een eerste en tweede verdieping en een zolderverdieping met borstwering. Het zadeldak met voordakschild ligt haaks op de voorgevel en is gedekt met gemoorde Hollandse pannen. Het vaste achterhuis bestaat uit een begane grond, eerste en tweede verdieping en een zolder onder een zadeldak met gesmoorde Hollandse pannen. De drie vensterassen brede voorgevel is gepleisterd en op de verdiepingen voorzien van schijnvoegen. De pui op de begane grond is geheel nieuw, met rechts de toegang tot de winkel en links de woningingang. Een hardstenen kordonlijst vormt de visuele scheiding tussen de begane grond en de verdiepingen. Zowel op de eerste als op de tweede verdieping zijn drie getoogde vensters zichtbaar, met een geprofileerde, gestuukte omlijsting en een kleine kuif. In de bovenlichten van de vensters op de tweede verdieping zit nog glas-in-lood. De staafankers boven de vensters duiden ode (oorspronkelijke) aanwezigheid van samengestelde balklagen. De gevel wordt afgesloten door een eenvoudig hoofdgestel met architraaf, fries en kroonlijst. |
'n Lutske Brabants, zondag 4 augustus 2024
Gemeentelijk monument
Vughterstraat 88
Context(Bouw)historie:Het pand Vughterstraat 88 is het resultaat van een 19de-eeuwse verbouwing van een ouder pand (XV-XVI). Intern zijn er nog diverse onderdelen van deze oudere kern bewaard gebleven, zoals moer- en kinderbalklagen, delen van een kapconstructie (beide XV-XVI) en een (thans niet zichtbaar) fragment van een muurschildering (XVI-XVII). In 1969 werd het 19e-eeuwse winkel-woonhuis verbouwd. Hierbij werd de houten winkelpui verwijderd en werd de begane grond samengetrokken met de begane grond van het rechter buurpand, nr. 90 (rijksmonument). Tijdens een rehabillitatie van beide panden in 1985 werd de tussenmuur weer teruggebracht. Daarnaast werd de kap van het voorhuis vernieuwd. De begane grond werd ingericht als winkel, terwijl er op de twee verdiepingen een woning werd gerealiseerd.Ligging:Het pand ligt samen met nr. 90 op een breed perceel aan de zuidelijke zijde van de Vughterstraat, binnen de tweede ommuring uit de 14de eeuw en vlakbij de voormalige Vughterbinnenpoort (gesloopt begin 19de eeuw). Aan de achterzijde grenst het perceel aan de Dieze. De bebouwing op dit achterste deel aan de Dieze betreft nu een ander adres (Kruisbroedershofje 7 en 11). Het hoofdpand met voor- en achterhuis is onderdeel van een gevelwand aan de Vughterstraat met voornamelijk 19de-eeuwse gevels. Veel van deze panden aan de Vughterstraat hebben een oudere, soms middeleeuwse, kern. Door de eeuwen heen is de Vughterstraat, die in opzet een stadsuitbreiding uit de 14de eeuw is en vanuit het zuiden van ’s-Hertogenbosch naar de Markt loopt, een belangrijke uitvalsweg geweest met grote economische activiteiten. Hierdoor is de hoofdbebouwing aan deze straat door de tijd heen sterk gewijzigd en vernieuwd.BeschrijvingAlgemeen (hoofdvorm, kap):Het pand bestaat uit een voorhuis met vast achterhuis en achterbebouwing aan de Dieze (Kruisbroedershof 7-11). Het voorhuis heeft een begane grond, een eerste en tweede verdieping en een zolderverdieping met borstwering. Het zadeldak met voordakschild ligt haaks op de voorgevel en is gedekt met gesmoorde Hollandse pannen. Het vaste achterhuis bestaat uit een begane grond, eerste en tweede verdieping en een zolder onder een zadeldak met gesmoorde Hollandse pannen.Voorgevel:De drie vensterassen brede gevel is gepleisterd en op de verdiepingen voorzien van schijnvoegen. De pui op de begane grond is geheel nieuw, met rechts de toegang tot de winkel op de begane grond en links de woningingang. Centraal een etalagevenster. Een hardstenen kordonlijst vormt de visuele scheiding tussen de begane grond en de verdiepingen. Zowel op de eerste als op de tweede verdieping zijn drie getoogde vensters zichtbaar met een geprofileerde gestucte omlijsting en een klein kuifje. De ramen van deze vensters T-draairamen zijn vernieuwd. In de bovenlichten van de vensters op de tweede verdieping zit nog glas-in-lood. De staafankers boven de vensters op de verdieping duiden op de (oorspronkelijke) aanwezigheid van samengestelde balklagen. De gevel wordt afgesloten door een eenvoudig hoofdgestel met architraaf, fries en kroonlijst. | 2 |
Zijgevels:Het pand wordt aan beide zijden begrensd door bebouwing.Achtergevel:De achtergevel van het vaste achterhuis is een gepleisterde 18de-eeuwse klokgevel en is niet in zijn geheel zichtbaar vanaf de openbare weg. Gebaseerd op dat deel dat wel zichtbaar is en een tekening uit 1984 van deze achtergevel, heeft de gevel de volgende indeling: links en rechts op de begane grond een deur. Hier tussen twee vensters met 6-ruits schuifraam en centraal dubbele openslaande deuren met bovenlicht. Centraal op de twee verdiepingen een balkon met dubbele openslaande deuren met aan weerszijden een venster. Op de eerste verdieping bevatten deze vensters 6-ruits schuiframen en op de tweede verdieping bevatten ze 2-ruits draairamen. In de geveltop is een getoogde opening met een houten luik. Ter plaatse van de tweede verdiepingsbalklaag en de zolderbalklaag zijn ankers zichtbaar. Dit wijst op de aanwezigheid van samengestelde balklagen. De huidige indeling van deze achtergevel is grotendeels tot stand gekomen tijdens de verbouwing in 1985.Ruimtelijke indeling:Tijdens de verbouwing in 1985 is de rechter zijmuur op de begane grond weer teruggebracht (voorheen vormde de begane grond van nr. 88 één geheel met de begane grond van nr. 90). De begane grond is ook tegenwoordig in gebruik als winkel. Tegen de linker zijmuur van het voorhuis ligt de opgang naar de woning op de verdiepingen in een smal en ondiep halletje. Dit halletje biedt enkel ruimte voor de trap en is aan de achterzijde gesloten. In structuur wordt deze gang inpandig voortgezet op het perceel van het buurpand nr. 86 en vormt het een steeg naar het achterterrein van dat perceel. Tegen de rechter zijmuur van het achterhuis is nog een opgang naar de verdiepingen. Zowel op de eerste als tweede verdieping is de brandmuur tussen het voor- en achterhuis nog intact. De verdiepingen lopen over de steeg van het buurpand nr. 86.Constructies:Tekeningen uit 1984 geven aan dat de kap van het voorhuis in 1985 is vernieuwd. Voordien had het voorhuis een zadeldak evenwijdig aan de voorgevel. De kap van het achterhuis heeft kromme spantbenen, korbeels en balk daterend uit de 15de of 16de eeuw. De eerste verdiepingsbalklaag van het voorhuis is samengesteld. Er is geen houtskelet in de muren aangetroffen. Wel zijn er enkele restanten van sleutelstukken gevonden en een eiken sleutelstuk met peerkraal. De verdiepingsbalklaag van het achterhuis is vernieuwd. De tweede verdiepingsbalklaag van het voorhuis is enkelvoudig en die van het achterhuis bestaat uit moer- en kinderbalken. Ook hier is ter plaatse van de moerbalk in de linker zijgevel een sleutelstuk met peerkraal aantroffen. Ook de zolderbalklaag van het achterhuis is samengesteld. Over de tweede verdiepingsbalklaag en de zolderbalklaag van het voorhuis is geen documentatie voorhanden. De linker zijmuur is niet gemeenschappelijk met het buurpand. Hier loopt (op het perceel van het buurpand) een inpandig steegje naar het achterterrein.Interieurelementen:In het vaste achterhuis is tijdens onderzoek in 1987 op de eerste verdieping een schildering op de linker zijmuur aangetroffen. Deze schildering (rode plantenranken en bruine | 3 |
stengels tegen een oker achtergrond) dateren uit de 16de of 17de eeuw.Erf, bijgebouwen,diversen:Op het achtererf aan de Dieze stond tot voor de verbouwing in 1985 (volgens tekeningen uit1984) een pandje dat in gebruik was als magazijn. Dit pandje is in 1985 verbouwd tot woningen (Kruisbroedershofje 7 en 11). | 4 |
Motivering voor plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst1. Architectonische en stedenbouwkundige waardenHet pand Vughterstraat 88 heeft stedenbouwkundige waarde vanwege de samenhang met de historische gebouwde omgeving en is tevens van belang vanwege de ligging op een oud kavel dat grenst aan de Dieze. Links van het pand loopt een (voormalige) steeg naar het achterterrein aan de Dieze. De eenvoudige maar met zorg uitgevoerde lijstgevel is een goed en op de verdiepingen nog gaaf voorbeeld van 19de-eeuwse lijstgevelarchitectuur.2. Bouw- en/of kunsthistorische waardenAls een in de 19de eeuw verbouwd met nog een oudere kern (XV-XVI) en gelegen binnen de tweede stadsmuur uit de 14de eeuw heeft het pand bouwhistorische waarde. Intern zijn er nog verschillende onderdelen van deze oude kern bewaard gebleven, zoals enkele samengestelde balklagen.3. Cultuurhistorische waardenVughterstraat 88 heeft cultuurhistorische waarde als representant van de ontwikkelingen in de tweede helft van de 19de eeuw, toen vele oude huizen langs de belangrijkste straten in Den Bosch geheel of gedeeltelijk werden vernieuwd en vaak van nieuwe voorgevels werden voorzien, veelal in samenhang met de nieuwe winkelfunctie.Het object Vughterstraat 88, bestaande uit een 19de-eeuws winkel-woonhuis met 18de-eeuwse achtergevel en een oudere kern (XV-XVI) waarvan diverse onderdelen goed bewaard zijn gebleven, is op basis van bovenstaande criteria beschermenswaardig als gemeentelijk monument in de gemeente ‘s-Hertogenbosch. | 5 |
Erfgoed 's-Hertogenbosch
Mosmans
Vughterstraat
Ledig1087. "In den gulden Sester" anno 1642. Een sester is een korenmaat en ook een landmaat. | 62 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Adresboeken
Vughterstraat 88
Vughterstraat G 33 (????)
| 1865 | J.A.J. Verhagen (passementfabrijkant) |
| 1875 | J.A.J. Verhagen (passementfabrijkant) |
Vughterstraat G 33 (1880)
| 1881 | J.A.J. Verhagen (passementfabriekant) |
| 1899 | H. van Roosmalen (winkelier en grossier) |
Vughterstraat 88 (1909)
| 1910 | M.L. Langenhuijsen (caféhouder) - A.J. van Pesch (comm. posterijen en telegr.) |
| 1928 | J. Versteden |
| 1943 | W.P. van den Dungen (contructeur) - Techn. Handelsbureau v/h J. Versteden (machinehandel) |
Vughterstraat 88a
Wijk ? (1832)
| 1832 | Martinus Coolen (koopman)(eigenaar) |
Bossche Encyclopedie |